👤
Cevaplandı

Basit-türemiş-birleşik sözcükler​

Cevap :

LlElaago

Sҽlαm ☁️

Sözcük yapısı üçe ayrılır,

➳Basit Sözcük:

❥Yapım eki almamış,kök halinde bulunan sözcükler yapı bakımından basittir.

Örnek

¤ Kalem

¤ Kitap

¤ Göz

Ayrıca,

Basit sözcükler yapım eki alamaz fakat çekim eki alabilir.

¤ Kalemler

¤ Kitabım

➳Türemiş sözcük:

❥Kök yada gövdeye yapım eki eklenerek oluşturulan sözcükler yapı bakımından türemiştir.

Örnek

¤ Kalemlik

¤ Kitaplık

¤ Gözlük

➳Birleşik sözcük

❥ Birden fazla sözcüğün çeşitli yollarla bir araya gelip kaynaşmasıyla oluşan sözcükler yapısına göre birleşiktir.

Örnek

¤ Kalem+tıraş

¤ Çek+yat

¤ İlk+bahar

BAŞARILAR DİLERİM❤

#AşkAtҽşí

#optiyolunda

Pırlαntα ☁️ Rehberim

Ecrin34567890go

Basit fiil= Yapım eki almamış fiillerdir. Fiil köklerine gelen çekim ekleri, fiillerin anlamını değiştirmediği için basit fiiller çekim eki alabilir. Yapım eki almadıklarından bunlar daima kök durumunda bulunur.

Türemiş fiil=Bir ya da birden fazla yapım eki almış fiillere türemiş fiil denir. Türemiş fiiller, aynı zamanda fiil gövdesidir.Türemiş fiiller, iki şekilde oluşur:

1) İsim veya isim soylu sözcüklerden türetilmiş fiiller:İsim veya isim soylu sözcüklere yapım eki getirilerek türetilen fiillerdir.

2) Fiil kök veya gövdelerinden türetilmiş fiiller:Fiil kök veya gövdelerine yapım eki getirilerek türetilen fiillerdir.

Birleşik fiil:Yeni bir eylemi karşılamak üzere, en az iki sözcüğün bir araya gelmesiyle oluşan fiillere birleşik fiil denir. Birleşik fiili oluşturan kelimeler biri veya her ikisi fiil olabilir. Ama en az biri fiil olmalıdır.

Birleşik fiiller üç grupta incelenir:

1. Kurallı Birleşik Fiiller

İki fiilin belli kurallara göre birleşmesiyle oluşan birleşik fiillerdir. Kurallı birleşik fiiller de kendi anlamından uzaklaşarak ana fiile “yeterlik, tezlik, yaklaşma, sürerlik” gibi anlamlar katar. Kurallı birleşik fiiller her zaman birleşik yazılır.

Kurallı birleşik fiiller dörde ayrılır:

 >  Yeterlilik fiilinin olumsuzu iki şekilde yapılır:

Yeterlilik fiili gücü yetmezlik, yapamama anlamı taşıyorsa “ebilmek” yardımcı fiilinin “bilmek” kısmı atılır, onun yerine “-ma, -me” olumsuzluk eki “ama(mak), eme(mek)” şeklinde getirilir:

Başarabilirim             → Başaramam

Açabilirim                 → Açamam

Okuyabilir                 → Okuyamaz

Yeterlilik fiili gücü yetmezlik, yapamama ihtimali içeriyorsa :

Yazabilirim               → Yazamayabilirim

Gelebilirim                → Gelemeyebilirim

2. Tezlik Fiili

Bir fiile “iver(mek)” yardımcı fiili getirilerek yapılır. Cümleye “çabukluk (tezlik), birdenbirelik ve kolaylık ” anlamı katar.

  >  Tezlik fiilinin olumsuzu iki şekilde yapılır: “-ma, -me” olumsuzluk eki ya yardımcı fiilden sonra getirilir ya da ana fiilden sonra getirilir.

“ebilmek” yardımcı fiilinin “bilmek” kısmı atılır, onun yerine “-ma, -me” olumsuzluk eki “ama(mak), eme(mek)” şeklinde getirilir.

3. Sürerlik (Süreklilik) Fiili

Ana fiile “edur(mak)”, “ekal(mak)” ve “egel(mek)” yardımcı fiillerinin getirilmesiyle oluşur. Cümlelere işin, oluşun hareketin bitmediği, devam ettiği anlamı katar.

>  Sürerlik fiilinin olumsuz biçimi yoktur.

4. Yaklaşma Fiili

Bir fiile “eyaz(mak)” yardımcı fiili getirilerek yapılır. Fiile “hemen hemen, az kalsın” anlamı katar. Fiilin gerçekleşmesine çok yaklaşıldığı anlamı taşıdığı için buna “yaklaşma fiili” adı verilmiştir.

 >  Yaklaşma fiilinin olumsuz biçimi yoktur.

Yardımcı Eylemle Yapılan Birleşik Fiiller

İsim soylu sözcüklerden sonra gelen “etmek, olmak, kılmak, eylemek ve buyurmak” yardımcı eylemlerinin kendisinden önceki isimle birleşmesiyle oluşur.

NOT  Yardımcı eylemle birleşik fiil oluşturulurken ses türemesi veya ses düşmesi olursa yardımcı fiile isme bitişik yazılır.

Örnek(ler)

» Ayrılığın acısını derinden hissetti. (his + etmek → hissetmek )

» Marketi oğluna devretti. (devir + etmek → devretmek)

 Deyimleşmiş (Anlamca Kaynaşmış) Birleşik Fiiller

En az iki sözcüğün genelde gerçek anlamından uzaklaşarak kaynaşmasıyla oluşan fiillerdir. Deyimler anlamca kaynaşmış birleşik fiiller grubuna girer.

İYİ DERSLER.

Go Lesson: Diğer sorular