Cümle:
Babası, Hasan'ı affetmiş.
"af" kelimesi "etmek" yardımcı fiili ile birlikte kullanıldığında f sessizi türemiştir.
Cümle:
Ahmet'i şimdi daha iyi anlıyorum.
"anla-" fiili -yor ekini aldığı zaman sondaki a sesi değişerek ı olmuştur.
Cümle:
Ömrüm tükendi bu yollarda.
"ömür" kelimesi aldığı -m aitlik eki ile son hecedeki ü seslisi düşmüştür.
Cümle:
Bir selam vermeden çekip gitti.
"gitmek" fiiline -di eki değişerek -ti olmuştur.
Cümle:
Servetinden oldu bir gecede.
"servetinden oldu" okunurken n → o birleşik gibi okunur.
Ayrıca kelimenin aldığı eklere bakarsak:
servet + i + den
-den ekinden önce "n" kaynaştırma ünsüzü kullanılmış.
Cümle:
Elindeki kitabı yere düşürdü.
kitap kelimesi -ı belirtme hâl ekini alırken sondaki p sessizi b sessizine dönüşmüştür.
"elindeki" kelimesinde n kaynaştırma ünsüzü var.
- ünsüz yumuşaması ve kaynaşma
Cümle:
Sevdiği dersleri alt alta sıralamış.
İlk kelimeyi ve aldığı ekleri inceleyelim.
sev + dik + i
Son durumda -dik ekinin son harfi k yumuşamış ğ olmuş.
Cümle:
Ali bu konudaki fikrimi beğenmiyormuş.
"fikir" kelimesine gelen -i eki ile kelimenin son hecesindeki i sesi düşer.
"beğenmek" fiiline gelen -me olumsuzluk ekindeki e sesi, -yor ekinden sonra değişerek i olur.
- ünlü düşmesi ve ünlü daralması
Cümle:
Etrafa gülücükler dağıtıyordu.
gül- fiiline -cük eki getirilirken araya -ü sesi eklenmiş.
dağıt- fiiline -yor eki gelirken ı sesi kaynaşmış.
- ünlü türemesi ve kaynaşma
Cümle:
Sıcaktan bunalınca bahçeye çıktı.
"sıcaktan" ve "çıktı" kelimelerinde -dan ve -dı eklerindeki d sessizi t sessizine dönüşmüştür.
bahçe kelimesine -e yönelme eki getirilirken y kaynaştırma ünsüzü kullanılmış.
- ünsüz benzeşmesi ve kaynaşma
Cümle:
Alnından soğuk soğuk terler boşalıyordu.
"alın" kelimesine gelen ekler sonucunda son hecedeki ı sesi düşmüştür.
boşal + yor kelimesi oluşturulurken "ı" sesi kaynaşmış.
Cümle:
Sevdiğim çiçeklerden biridir lale.
sev + dik + im
dik ekinin son harfi olan k, ğ'ye dönüşmüş.
Cümle:
Dört yıl oldu gideli.
"yıl oldu" okunurken l → o bitişik okunur.
Cümle:
Her türlü yiyecekten yiyormuş.
ye- fiili -yor ekini aldığına sesli harf olan e değişerek i olmuş.
Cümle:
Pazar günü adaya gidelim.
ada kelimesine -a yönelme eki gelirken "y" kaynaştırma ünsüzü kullanılmış.
Cümle:
Mehmet dişçiden korkuyormuş.
diş sözcüğüne gelen -ci ekinde c sessizi sertleşerek ç sessizine dönüşmüş.
