Cevap :
Açıklama:
Fiiller
#Çekim eklerinin işlevlerini ayırt eder.
# Fiil çekim ekleri (kip ve kişi ekleri) üzerinde durulur.
# Fiillerde anlam kayması konusu üzerinde durulur.
#Fiillerin anlam özelliklerini fark eder.
Sözcükte anlam
#Kelimeleri anlamlarına uygun kullanır.
#Yazdıklarında yabancı dillerden alınmış, dilimize henüz yerleşmemiş kelimelerin #Türkçelerini kullanır.
#Metindeki söz sanatlarını tespit eder.
#Kişileştirme (teşhis), konuşturma (intak), karşıtlık (tezat) ve abartma (mübalağa) söz sanatları verilir.
Noktalama işaretleri
Nokta
Cümle sonunda kullanılan noktalama işaretleri arasındadır, bu yüzden noktadan sonraki cümle de büyü harfle başlatılmalıdır.
Cümlenin bittiğini, yeni bir cümle başlayacağını bildirir. Dolayısı ile noktadan sonra başlayan cümlenin ilk harfi büyük olur:
“Doktor kalkar. Kulağını bu gösterilen yere dayar. Dinler.” -Ö. Seyfettin
Saati bildirmek için saat ve dakika arasına girer:
“Tören 17.30’da, hükûmet daireleri kapandıktan yarım saat sonra başlayacaktır.”- Tarık Buğra
Unutma, Türkçede saat ve dakika arasında iki nokta kullanılmaz: 17:30 değil, 17.30
Tarih bildirmek için gün, ay ve yılı belirten rakamların arasına girer:
29.10.1923, 23.04.1920 gibi.
Unutma yalnızca rakamların arasına girer. Aylar yazı ile yazılırsa nokta konmaz:
29 Ekim 1923, 23 Nisan 1920
Sayılardan sonra sıra bildirmek için kullanılır.
“Bir türlü alışamamıştı 10. katta oturmaya.”
Kitap, dergi vb. künyelerin sonunda kullanılır.
“AYTMATOV, Cengiz, Cemile, Elips Kitap Yayınları, Ankara, 2005.”
Genel Ağ adreslerinde kullanılır.
“www.klasikhoca.com adresinden konuyla ilgili bilgilere ulaşabilirsiniz.”
Dört ve dörtten çok rakamlı sayılar sondan ayrılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve araya nokta konur.
Ali, 50.005 sayısını okuyamadı.
Virgül
Bu yüzden virgül işaretinden sonra gelen kelime ya da cümle küçük harfle başlar.
Çok sayıda kullanım yeri ve görevi vardır, başlıcaları şunlardır:
Aynı görevli kelimeler arasına girmek:
“Fırtınadan, soğuktan, karanlıktan ve biraz da korkudan sonra bu sıcak, aydınlık ve sevimli odanın havasında erir gibi oldum.” – Halide Edip Adıvar
Sıralı cümleler arasına konur:
“Konağın hesabını sen söylersin, ben de dinlerim.” – A. Ş. Hisar
“Umduk, bekledik, düşündük.” -Y. K. Karaosmanoğlu
Ret ve kabul bildiren kelimelerden sonra konur:
“Evet, bu bahsin en canlı noktası buradadır.” – Y. K. Beyatlı
“Hayır, zaferimiz bir masal olmayacak.” – F. R. Atay
Bir başkasının sözünü tırnak içerisine almadan, “dedi, demiş, vb.” ifade ile aktarırken kullanılır:
Aç karnına sigara içmekle hiç de iyi etmiyorsun, dedi. – Necati Cumalı
Bu anahtar köşkü de açar, dedi. – Ömer Seyfettin
Hitap sözlerinden sonra konur:
Efendiler,
Sevgili Arkadaşım,
Hanımlar ve Beyler,
Uzun cümlelerde özneden sonra konur, çünkü özne yani işi yapan kişi ya da olan nesne yargının çok uzağında kalır ve akılda tutulamayabilir:
“Saniye Hanımefendi, merdivenlerde oğlunun ayak seslerini duyar duymaz, hasretlisini karşılamaya atılan bir genç kadın gibi koltuğundan fırlamış ve ona kapıyı kendi eliyle açmaya gelmişti.” – Yakup Kadri Karaosmanoğlu
Anlam karışıklığını gidermek için, kelimenin türünü ve görevini ayırt etmek için konur:
O, eski defterleri çoktan kapatmış, Osmanlıya kucağını açmıştı. – Tarık Buğra
Sayıların yazılışında kesirleri ayırmak için kullanılır.
“2,5 litre süt bu tatlı için yeterli olur.”
Kitap, dergi vb.nin künyelerinde yazar, eser, basımevi vb. maddelerden sonra konur.
“ATAY, Falih Rıfkı, Tuna Kıyıları,Remzi Kitabevi, İstanbul, 1938.”
Anlama güç kazandırmak için tekrarlanan kelimeler arasına konur.
“Sevgi, sevgi, sevgi ancak o kurtarır dünyayı.”
Soru işareti
Cümle sonu işaretleri arasındadır.
Bu yüzden soru işaretinden sonra gelen cümle büyük harfle başlar.
Soru eki veya sözü içeren cümle veya sözlerin sonuna konur.
“Kurtuluş Savaşı’nda Türk kadının payı nedir?”
Soru anlamı taşıyan, soru eki olmayan cümlelerin sonuna konur:
“Ne zaman tükenecek bu yollar, arabacı? – Faruk Nafiz Çamlıbel”
Arka arkaya sıralı soru cümlelerinde, her sorudan önce soru işareti koymaya gerek yoktur. Cümlelerin virgül ile ayrılıp sonuna soru işareti koyulması yeterlidir:
“Çok yakından mı bu sesler, çok uzaklardan mı?
Üsküdar’dan mı, Hisar’dan mı, Kavaklardan mı?” – Yahya Kemal Beyatlı
Bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan yer, tarih vb. durumlar için kullanılır.
“Şerife Bacı (? -1921)”
İki nokta
Cümle sonunda veya içerisinde kullanılabilir.
Kendisinden sonra bir cümle başlarsa büyük harfle, bir kelime başlarsa küçük harfle yazılır. (Kelimenin özel isim olmaması şartı ile çünkü özel isimlerin her yerde ilk harfi büyük yazılır.)
Kendisiyle ilgili örnek verilecek cümlenin sonuna konur:
“Sevdiğim bazı şairler şunlar: Turgut Uyar, Attila İlhan, Edip Cansever…“
“Bu ikisi kadar hiçbir şeye önem vermem: ailem ve öğrencilerim.
(Örneklerde net sayı varsa örneklerin sonuna nokta konularak cümle tamamlanır, belirsiz ise üç nokta konularak cümle tamamlanır.)
Kendisiyle ilgili açıklama verilecek cümlenin sonuna konur:
“Bizim bu işe başlamamızın asıl sebebi şudur: Biz, eğitimin herkes tarafından erişebilir olmasını umut ediyoruz.
“Öğretmenine büyük bir saygıyla şöyle dedi: “İyi ki bizler sizin gibi öğretmenler tarafından yetiştiriliyoruz.”
Karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişiyi belirtir:
Hafize: Sahi, en son ne zaman denize indik?
Cemal: Geçen ay, ülkede her şey daha güzelken.
Genel Ağ (İnternet) adreslerinde kullanılır.
http://www.klasikhoca.com/5-sinif-noktalama-isaretleri-pdf/
Üç Nokta işareti
Cümle sonu işaretleri arasındadır.
Üç noktadan sonra gelen cümle büyük harfle başlar.
Tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur:
“Ne çare ki çirkinliği hemencecik ve herkes tarafından görülüveriyordu da bu yanı…” –Tarık Buğra
Ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek için konur:
Koca Ali… Koca Ali, be!.. –Ömer Seyfettin Anlamı pekiştirmek için ünlem ve soru işaretinden sonra kullanılacağı zaman bu işaretlerin sonuna iki tane nokta eklemek yeterlidir.
“Gök ekini biçer gibi!.. Başaklar daha dolmadan.” -Tarık Buğra
Yazar, üç noktayı tamamlanmış bir cümleden sonra da kullanabilir. Amacı, ifadesine mana yüklemek, güç kazandırmak, gerisini okuyucunun anlamlandırmasına bırakmaktır.
“Sana uğurlar olsun… Ayrılıyor yolumuz!” –Faruk Nafiz Çamlıbel
Kaba sayıldığı için veya bir başka sebepten dolayı açık yazılmak istenmeyen kelime ve bölümlerin yerine konur.
“Onunla S…’de bir daha görüşmeyelim.”
Alıntılarda başta, ortada ve sonda alınmayan kelime veya bölümlerin yerine konur.
“…ve birden kar, fırtına…”
Kesme işareti
Sözcüklere, kısaltmalara ve sayılara gelir.
Kesme işareti gerekli yerlerde ekleri ayırmak için kullanılır.
Özel adlara getirilen çekim ekleri kesme işareti ile ayrılır.
“1919 senesi Mayıs’ının 19’uncu günü Samsun’a çıktım.” -Atatürk
Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için konur:
“TBMM’nin, TDK’nin, BM’de, ABD’de, TV’ye vb.”
Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur:
“1985’te, 8’inci madde, 2’nci kat; 7,65’lik, 9,65’lik, 657’yle vb.”
Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adlarına gelen ekleri ayırmak için konur:
“24 Haziran’da, 22 Haziran Salı’da, 22 Haziran 1992 Pazartesi’nde vb.”
Kurum, kuruluş isimleri özel isim oldukları halde, onlara gelen ekler kesme ile ayrılmaz:
“Mavi Köşe Bakkaliyesinden, Türk Dil Kurumuna, Köşem Manavdan, Milli Eğitim Bakanlığına vb.” Özel isimlere gelen yapım ekleri ve yapım ekinden sonra gelen ekler kesme ile ayrılmaz:
“Türkçe, Türkçede, Türkçeleri, Türklükten, Türklerin, İstanbulluların, İstanbullu, Amerikalılarda vb.”
Seslerin ölçü ve söyleyiş gereği düştüğünü göstermek için kullanılır.
“Güzelliğin on par’etmez
Bu bendeki aşk olmasa”
Bir ek veya harften sonra gelen ekleri ayırmak için konur.
A’dan z’ye tüm masrafları karşılayacağına söz vermişti.
Ünlem işareti
Cümle sonu işaretleri arasındadır. Cümle içerisinde de tercihen kullanılır.
Bu yüzden ünlem işaretinden sonra gelen cümle büyük harfle başlar.
Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma vb. duyguları ifade etmek için kullanılır:
“Pırlanta gerdanlığı da tektaş küpesi de zümrüt yüzüğü de kendinin olsun!” – S. M. Alus
Seslenme veya duygu belirten kelimelerden sonra da koyulabilir:
Ey Türk Gençliği!
Arkadaş!
Vah Vah!
Of!
“Of! Çok sıkıldım.” ve “Of, çok sıkıldım!” şeklinde iki kullanımı da doğrudur, tercihe bağlıdır.
Küçümseme, alay anlamı vermek için yay ayraç içerisinde “(!)” kullanılır:
Çok akıllıymış da (!) elinden her iş gelirmiş de (!)
Noktalı virgül
Cümle içerisinde kullanılan işaretlerdendir.
Bu yüzden noktalı virgülden sonra gelen cümle ya da kelime küçük harfle başlar.
Noktalı virgül, virgülsüz bir cümlede kullanılamaz.
Cümle içerisinde virgül ile ayrılmış kelimeleri gruplandırmak için konur:
“Muz, kivi, kiraz; ıspanak, lahana, pırasa aldık.”
Arka arkaya sıralı cümlelerin içerisinde virgül varsa bu iki cümleyi ayırmak için konur:
“Sevinçten, heyecandan içim içime sığmıyor; bağırmak, kahkahalar atmak, ağlamak istiyorum.”
Cümle içerisinde virgül ile ayrılmış kelimeler hemen özneden sonra geliyorsa özneyi belli etmek için noktalı virgül kullanılabilir:
“Yeni usul şiirimiz; zevksiz, köksüz, acemice görünüyordu.” –Yahya Kemal Beyatlı
Uzun çizgi işareti
Yazıda satır başına alınan konuşmaları göstermek için kullanılır. Buna konuşma çizgisi de denir. “Frankfurt’a gelene herkesin sorduğu şunlardır:
— Eski şehri gezdin mi?
— Rothschild’in evine gittin mi?
— Goethe’nin evini gezdin mi? (Ahmet Haşim)
Cümlede anlam
#Okudukları ile ilgili çıkarımlarda bulunur.
#Metinlerdeki neden-sonuç, amaç-sonuç, koşul, karşılaştırma, benzetme, örneklendirme, duygu belirten ifadeler ve
abartma üzerinde durulur.
#Medya metinlerindeki örtülü anlamı belirlemesi sağlanır.